Prawo pierwokupu polega na tym, że określonemu podmiotowi przysługuje pierwszeństwo nabycia prawa własności. W związku z tym umowa sprzedaży zawarta przez właściciela jest umową warunkową, tzn. jest zawarta pod warunkiem, że uprawniony nie skorzysta z przysługującego mu uprawnienia.
Gminie przysługuje prawo pierwokupu w kilku przypadkach sprzedaży
Poza tym gminie przysługuje prawo pierwokupu w przypadku sprzedaży prawa użytkowania wieczystego niezabudowanej
Osoba, która chce sprzedać nieruchomość, najpierw musi zawrzeć umowę sprzedaży warunkowej w formie aktu notarialnego. Notariusz sporządzający umowę sprzedaży jest zobowiązany do zawiadomienia wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o treści umowy. Od dnia zawiadomienia wójta, burmistrza bądź prezydenta miasta biegnie miesięczny termin na wykonanie prawa pierwokupu. Gmina nie ma obowiązku nabycia nieruchomości. Jeśli gmina odmówi skorzystania z prawa pierwokupu, to po złożeniu stosownego oświadczenia przez wójta, burmistrza bądź prezydenta miasta umowa warunkowa sprzedaży dojdzie do skutku. Strony będą musiały w tym celu zawrzeć przed notariuszem umowę przeniesienia własności nieruchomości.
Nieruchomość, w stosunku do której gminie przysługuje pierwokup, może zostać sprzedana, pod warunkiem że wójt, burmistrz albo prezydent miasta nie wykona prawa pierwokupu. Zgodnie z przepisami prawo pierwokupu może być wykonane w terminie miesiąca od dnia otrzymania przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta zawiadomienia o treści umowy sprzedaży. W przypadku skorzystania przez gminę z prawa pierwokupu, wójt, burmistrz lub prezydent miasta ma obowiązek powiadomienia o tej decyzji w terminie miesiąca od dnia otrzymania zawiadomienia od notariusza. Prawo pierwokupu wykonuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta poprzez złożenie oświadczenia u notariusza w formie aktu notarialnego. Prawo pierwokupu wykonuje się po cenie ustalonej między stronami w umowie sprzedaży.
PRZYKŁAD
Kiedy gminie nie przysługuje prawo pierwokupu do sprzedawanej działki
Jeśli sprzedawana jest nieruchomości, która jest przeznaczona na cele rolne i leśne, gmina nie ma prawa pierwokupu. Ponadto takie prawa nie przysługują jej również m.in. w przypadku sprzedaży nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego na rzecz osób bliskich dla sprzedawcy: zstępnych, wstępnych, rodzeństwa, dzieci rodzeństwa, małżonka, osoby przysposabiającej i przysposobionej oraz osoby pozostającej ze sprzedawcą faktycznie we wspólnym pożyciu.
Podstawa prawna
Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 102, poz. 651).